Wniosek o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym

 

Istnieje jednak instytucja, która pozwala – w określonych sytuacjach - zainicjować, a następnie prowadzić postępowanie cywilnie także stronie, która nie posiada na to stosownych środków finansowych. Instytucją tą jest zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych.

 

Pomijając w tym miejscu przypadki, gdy strona jest zwolniona od ponoszenia kosztów sądowych z mocy samego prawa, zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych wiąże się z wykazaniem przez stronę jej trudnej sytuacji finansowej (dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych).

 

W przypadku osób fizycznych, osoby takie składają oświadczenie, z którego wynika, że nie są one w stanie ponieść tych kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Oświadczenie takie musi zostać sporządzone według ustalonego wzoru. Zawiera one szereg danych dotyczących dochodów, majątku, źródłach utrzymania i stanu rodzinnego osoby wnioskującej o zwolnienie jej od ponoszenia kosztów sądowych. Zasadne wydaje się również dołączenie do wniosku dokumentów, wskazujące na prawdziwość twierdzeń wskazanych w oświadczeniu.

 

Tak złożony wniosek może zostać uwzględniony w całości lub w części. Zwolnienie takie następuje na mocy postanowienia sądu lub referendarza sądowego. Wniosek może zostać również oddalony. Takie orzeczenie odmowne (w całości lub w części) podlega zaskarżeniu.

 

Zwolnienie od kosztów ma jedynie charakter tymczasowy i nie oznacza, że – na skutek zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia – strona nie będzie obowiązana ostatecznie do ich uiszczenia. Samo zwolnienie nie wyklucza również powstania obowiązku zwrotu tych kosztów przeciwnikowi procesowemu strony zwolnionej. Wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych (lub niezależnie od niego) strona może złożyć również wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

 

Wnioski takie należy złożyć do sądu, w którym sprawa będzie się toczyć lub przed którym już jest rozpoznawana i ten sąd będzie właściwy dla wydania rozstrzygnięcia w tym przedmiocie (możliwe jest jednak złożenie wniosków przez sąd właściwy dla miejsca zamieszkania strony). Jeżeli więc sprawa toczy się np. przed Sądem Rejonowym w Wejherowie to ten sąd będzie właściwy do wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie tak złożonego wniosku (wniosków). Również ten sąd dokonana rozliczenia kosztów na koniec postępowania, zgodnie z zasadami rozliczenia kosztów postępowania wskazanymi w kodeksie postępowania cywilnego. Tym samym, także o kosztach ustanowienia z urzędu pełnomocnika takiego jak adwokat wejherowo (a będąc precyzyjnym Sąd Rejonowy w Wejherowie) rozstrzygnie w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (jak również o innych kosztach postępowania).

 

Ostatecznie więc, nawet pomimo pierwotnego zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia pełnomocnika z urzędu może się okazać, że ostatecznie strona na skutek wyniku postępowania poniesienie – często niemałe – koszty prowadzenia tego postępowania.